Assimilatie en neoliberalisme: een dodelijke combinatie in de zorg

Vanavond stemt het parlement over een amendement van Kamerleden Arib (PvdA) en Voortman (Groen Links) om de overheidsvergoeding voor tolken in de zorg te behouden. Minister Schippers van Volksgezondheid wil deze vanaf 2012 afschaffen omdat ‘patiënten zelf verantwoordelijk zijn voor het beheersen van de Nederlandse taal’. Dit getuigt van een neoliberale opvatting van een terugtrekkende overheid die dwingende culturele voorwaarden stelt aan burgerrechten. Een dodelijke combinatie, met name in de zorg, waardoor grote groepen patiënten worden uitgesloten en kwalijke praktijkproblemen ontstaan.

Verschillende zorgverleners hebben zich hevig verzet tegen het voornemen van de minister. Ze wijzen op de noodzaak en de wettelijke verplichting van een effectieve communicatie tussen hulpverlener en patient. Het is van levensbelang dat informatie wederzijds overkomt, bijvoorbeeld om vooraf toestemming te geven voor een behandeling.

De draconische maatregel ontneemt bepaalde groepen het recht op goede en laagdrempelige zorg. Patiënten die de Nederlandse taal niet machtig zijn beschikken vaak over een lage economische status, vooral de vrouwen. Zij hebben geen middelen om een tolk in te huren en worden dus disproportioneel geraakt. Dit terwijl bepaalde ziektebeelden juist vaak voorkomen onder dezelfde groepen, zoals hart en vaatziekten, of prenatale sterfte, moedersterfte, en tiener zwangerschappen. Het categoriale beleid in de zorg wordt dus ingeruild voor categoriale uitsluiting.Bovendien veroorzaakt de maatregel onwenselijke praktijksituaties. Patiënten zullen aangewezen zijn op familieleden of  bekenden om te tolken. Zorgverleners vrezen diagnose problemen die kwalijke en misschien dodelijke gevolgen kunnen hebben. In andere situaties is het hoogst onwenselijk dat familieleden moeten tolken. Denkt daarbij aan mishandelde vrouwen en kinderen, die niet vrijuit kunnen spreken indien ze vergezeld worden door betrokkenen, of aan kinderen die hun eigen ouders moeten informeren over terminale ziektes.

Volgens Minister Schippers is het de verantwoordelijkheid van de patiënt. Die had de taal immers maar moeten leren. Tegelijkertijd maakt haar kabinet geen middelen vrij voor inburgeringscursussen die migranten kunnen helpen om zelfredzaam te worden. Zodoende wordt de zorg een proefvijver voor het neoliberale assimilatie-offensief van dit kabinet. Dat hierdoor de gezondheidsrechten van reeds  kwetsbare groepen het onderspit delven valt de minister ten zeerste aan te rekenen.